e-Ticaret Hukuku
- Ömer Sarikaya
- 6 Tem 2022
- 12 dakikada okunur
Güncelleme tarihi: 16 Eki 2022
Elektronik Ticaret (e-Ticaret)
Yüz yıllardır insanlar arasındaki ekonomik hayatın sağlamlığını, dinamikliğini sağlayan en önemli alan ticarettir. Tarafların ticari amaçla bir araya gelmesi, amaçları doğrultusunda irade beyanları ile sözleşmeler yapması ve sözleşmelerin ifası ile ticari hayat canlı ve dinamiktir. Ancak teknolojinin sürekli gelişmesi, internetin sürekli büyümesi ve değişmesi; ticari hayattı da oldukça önemli bir şekilde etkilemiştir.
İnternet hayatın her alanında kolaylıklar sağlamaktadır. İnternetin sunduğu hizmetler ile vakitten ve kaynaklardan büyük oranda tasarruf etmek mümkündür. İşte ticaretin de bu imkânlardan faydalandığı, internetin doğrudan etkisi altında kaldığı bu alan elektronik ticarettir.
Elektronik ticaret, tarafların elektronik ortamda bir araya gelmesi, sözleşme görüşmeleri yapması, alıcı ve satıcının beyanları birbirine uyması ile ticarete konu iş ve işlemin gerçekleşmesi ile meydana gelmektedir. Elektronik olmayan ticaret yöntemine göre, ulaşılabilirliği daha yüksektir.
Elektronik ticaret ile farklı bölgeler, farklı ülkelere de ticaret yapılabilmektedir. İnternetin sağladığı hizmetlerin tümünde olduğu gibi burada da ticaret yapmak, elektronik sözleşme tarafı olmak daha hızlı ve kolaydır.
Elektronik ortamda taraflar bir araya gelerek, ticari amaçlara uygun görüşmeler yapılır. Tarafların irade beyanları birbirine uygun hale geldiğinde artık elektronik sözleşme akdedilmiş olur.
E-TİCARETİN HUKUKİ ALTYAPISI, İLGİLİ MEVZUAT VE TEMEL KAVRAMLAR
Elektronik Ticaret ile İlgili Mevzuat Düzenlemeleri
Elektronik ticaretin kendisinden beklenen yararı gerçekleştirebilmesi için bu alanda ticari faaliyetle bulunanlar için güvenli ve şeffaf bir ortamın yaratılması şarttır.
E-ticaret olarak kısaltabileceğimiz bu alanda bazı kötü niyetli kişilerin elektronik ticaretin sunduğu imkânları kötüye kullanmalarının önüne geçebilmek ve özellikle tüketicilere yönelik istenmeyen ticari elektronik iletilerin gönderilmesinde keyfi uygulamalara son verebilmek için hukuki açıdan destek alınması gereklidir.
Ülkemizdeki hukuki düzenlemeler şunlardır:
6563 sayılı Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun
E-ticaret faaliyetlerinde güvenli, şeffaf bir ortam oluşturmak ve AB müktesebatına uyum sağlamak adına önemli bir adımdır.
Bu kanunun uygulanmasına ilişkin olarak “Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik (TEİY)” ve “Elektronik Ticarette Hizmet Sağlayıcı ve Aracı Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik (HSY)” yayınlanmıştır.
Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından yayınlayan; (ETDHK m.11 ve HSY m.16’ya dayanarak)
Elektronik Ticarette Güven Damgası Hakkında Tebliğ
Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi ve Bildirim Yükümlülükleri Hakkında Tebliğ
5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun
5809 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun
6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanunu
E-ticarete ilişkin faaliyetlerin kendilerine has özelliklerinden dolayı tek bir hukuk dalı veya tek bir kanun ile düzenlenmesi mümkün değildir. Bu nedenle özel düzenlemelerin dışında e-ticaretin genel nitelikteki kanunları olan Türk Medeni Kanunu, Türk Borçlar Kanunu, Türk Ticaret Kanunu, Sınai Mülkiyet Kanunu gibi kanunlarla da sıkı bir bağlantısı bulunmaktadır.
Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 2.maddesinde bazı tanımlar verilmiştir:
MADDE 2 – (1) Bu Kanunun uygulanmasında;
a) Elektronik ticaret: Fiziki olarak karşı karşıya gelmeksizin, elektronik ortamda gerçekleştirilen çevrim içi iktisadi ve ticari her türlü faaliyeti,
b) Ticari iletişim: Alan adları ve elektronik posta adresi dışında, mesleki veya ticari faaliyet kapsamında kazanç sağlamaya yönelik olarak elektronik ticarete ilişkin her türlü iletişimi,
c) Ticari elektronik ileti: Telefon, çağrı merkezleri, faks, otomatik arama makineleri, akıllı ses kaydedici sistemler, elektronik posta, kısa mesaj hizmeti gibi vasıtalar kullanılarak elektronik ortamda gerçekleştirilen ve ticari amaçlarla gönderilen veri, ses ve görüntü içerikli iletileri,
ç) Hizmet sağlayıcı: Elektronik ticaret faaliyetinde bulunan gerçek ya da tüzel kişileri,
(e-ticaret ortamına mal veya hizmet sunan kişiyi kastetmektedir)
d) Aracı hizmet sağlayıcı: Başkalarına ait iktisadi ve ticari faaliyetlerin yapılmasına elektronik ticaret ortamını sağlayan gerçek ve tüzel kişileri,
5651 sayılı Kanunun 2.maddesinde de bazı tanımlar verilmiştir:
MADDE 2 –
(…)
e) Erişim sağlayıcı: Kullanıcılarına internet ortamına erişim olanağı sağlayan her türlü ger-çek veya tüzel kişileri,
f) İçerik sağlayıcı: İnternet ortamı üzerinden kullanıcılara sunulan her türlü bilgi veya veriyi üreten, değiştiren ve sağlayan gerçek veya tüzel kişileri,
m) Yer sağlayıcı: Hizmet ve içerikleri barındıran sistemleri sağlayan veya işleten gerçek veya tüzel kişileri,
Elektronik Sözleşmeler (e-Ticaret Sözleşmeleri)
Elektronik ortam; bütün elektronik iletişim cihazlarını ifade eder. Elektronik sözleşme kavramındaki elektronikte, sözleşmenin yapılırken hangi yöntemle yapıldığını göstermektedir.
Elektronik ticaret; internet aracılığıyla alıcı ve satıcının fiziksel olarak birlikte olmaksızın, mal veya dijital ürün alım satımı, hizmet temin edilmesi amacıyla yapılan ticaret türüdür. Elektronik ticaret, sadece internet aracılığı ile yapılan ticareti ifade etmektedir.
Elektronik sözleşme ise esasen bir sözleşme tipi değildir. Bir sözleşmeyi elektronik sözleşme yapan onun kuruluş biçimidir.
Elektronik sözleşme, elektronik ortamda, genellikle internet üzerinden kurulan bir sözleşmedir. “Bir elektronik sözleşmenin kurulmasından söz edilebilmesi için, elektronik sözleşmeye ilişkin kurucu irade beyanlarının her ikisinin de elektronik ortamda açıklanmış olması gerekir”.
Elektronik sözleşmeler, üç gruba ayrılmaktadır:
Mal satımına ilişkin elektronik sözleşmeler, elektronik ortamda alıcı ve satıcının buluştuğu, sözleşmenin yine elektronik ortamda kurulduğu mal satımını konu alan ve sözleşmenin ifasının elektronik ortam dışında gerçekleştiği sözleşmelerdir.
Dijital ürün satımına ilişkin elektronik sözleşmeler, hem kurulumunun hem de ifasının elektronik ortamda gerçekleştiği elektronik sözleşmelerdir. Bu sözleşmeler genelde ürünün, genellikle gayri maddi malların, internet ortamında “download” (indirilmesi) edilmesi suretiyle ifa edilir.
Hizmet sunumuna ilişkin elektronik sözleşmeler ise, bir hizmetin elektronik ortamda sunulması ile ilgilidir. Bu sözleşmelerin kuruluşu ve ifası internet ortamında gerçekleştirilmektedir.
Elektronik sözleşmelerin kuruluşu
6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu madde 1’e göre; “Sözleşme, tarafların iradelerini karşılıklı ve birbirine uygun olarak açıklamalarıyla kurulur”.
Elektronik sözleşmeler de tıpkı klasik sözleşmeler gibi karşılıklı ve uygun irade beyanları ile kurulmaktadır. Kullanılan araçlar, sözleşmenin kuruluşuna ilişkin beyanların anında karşı tarafa ulaşmasına imkan veriyorsa hazırlar arası bir elektronik sözleşme söz konusudur. Fakat, irade beyanları anında karşı tarafa iletilmiyorsa hazır olmayanlar arası bir elektronik sözleşme söz konusudur.
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanununun 48.maddesinin 1.fıkrasında: “(…) satıcı veya sağlayıcı ile tüketicinin eş zamanlı fiziksel varlığı olmaksızın, mal veya hizmetlerin uzaktan pazarlanmasına yönelik olarak oluşturulmuş bir sistem çerçevesinde, taraflar arasında sözleşmenin kurulduğu ana kadar ve kurulduğu an da dâhil olmak üzere uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle kurulan sözleşmelerdir” şeklinde tanımlanarak elektronik sözleşmeler mesafeli sözleşme olarak da değerlendirilmiştir.
Elektronik sözleşmeler genelde standart sözleşmelerdir. Genel olarak daha önceden belirlenen ve müzakerenin olmadığı sözleşmeler olduğu görülmektedir.
ARACI HİZMET SAĞLAYICI, İÇERİK SAĞLAYICI, YER SAĞLAYICI VE ERİŞİM SAĞLAYICILARININ YÜKÜMLÜLÜKLERİ
Hizmet Sağlayıcı ve Aracı Hizmet Sağlayıcının Yükümlülükleri
Elektronik ortamda kurulan sözleşmelerde, mal veya hizmetin alıcısı açısından sözleşmenin karşı tarafının kişiliği veya satın alınan mal veya hizmette vaat edilen niteliklerin olup olmadığı gibi hususlarda alıcı tereddütler yaşayabilir.
Elektronik ticaretin kendisinden beklenen yararı sağlayabilmesi elektronik ortamda şeffaflığın ve güven ortamının sağlanmasına bağlıdır.
Bu amaçla da hem Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da hem de Elektronik Ticarette Hizmet Sağlayıcı ve Aracı Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelikte hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcıların elektronik ticaret işlemlerinin yapıldığı elektronik ortamda bulundurmakla yükümlü oldukları genel bilgiler ile sözleşme öncesinde ve sipariş sürecinde alıcılara sunmaları gereken bilgilere ve elektronik ticaret ile ilgili diğer uygulamalara ilişkin düzenlemeler getirilmiştir.
Bunun dışında taraflar arasında TKHK hükümleri uyarınca mesafeli sözleşme ilişkisi kurulduğu durumlarda, TKHK hükümleri de uygulama alanı bulacak; satıcı ve sağlayıcıların yükümlülükleri de TKHK, ETDHK ve ilgili ikincil mevzuatlar kapsamında belirlenecektir.
Bilgi verme yükümü: Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanunun 3.maddesinde ve Elektronik Ticarette Hizmet Sağlayıcı ve Aracı Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmeliğinin 5.maddesinde yükümlülükler belirtilmiştir. Buna göre:
Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun
MADDE 3 – (1) Hizmet sağlayıcı, elektronik iletişim araçlarıyla bir sözleşmenin yapılmasından önce;
a) Alıcıların kolayca ulaşabileceği şekilde ve güncel olarak tanıtıcı bilgilerini,
b) Sözleşmenin kurulabilmesi için izlenecek teknik adımlara ilişkin bilgileri,
c) Sözleşme metninin sözleşmenin kurulmasından sonra, hizmet sağlayıcı tarafından saklanıp saklanmayacağı ile bu sözleşmeye alıcının daha sonra erişiminin mümkün olup olmayacağı ve bu erişimin ne kadar süreyle sağlanacağına ilişkin bilgileri,
ç) Veri girişindeki hataların açık ve anlaşılır bir şekilde belirlenmesine ve düzeltilmesine ilişkin teknik araçlara ilişkin bilgileri,
d) Uygulanan gizlilik kuralları ve varsa alternatif uyuşmazlık çözüm mekanizmalarına ilişkin bilgileri,
sunar.
Elektronik Ticarette Hizmet Sağlayıcı Ve Aracı Hizmet Sağlayıcılar Hakkında Yönetmelik
MADDE 5 –
(1) Hizmet sağlayıcı, elektronik ticaret faaliyetine başlamadan önce kendine ait elektronik ticaret ortamında aşağıdaki bilgileri eksiksiz olarak bulundurur:
a) Tebligata elverişli KEP adresi, elektronik posta adresi ve telefon numarası ile varsa işletme adı veya tescilli marka adı.
b) Mensubu olduğu meslek odası varsa üyesi olduğu sektörel kuruluşlar ile meslekle ilgili davranış kuralları ve bunlara elektronik olarak ne şekilde ulaşılabileceğine ilişkin bilgiler.
c) Tacir ise ayrıca ticaret unvanı, MERSİS numarası ve merkez adresi.
ç) Esnaf ise ayrıca adı ve soyadı, vergi kimlik numarası ve merkez adresi.
(2) Tacir veya esnaf olmayan hizmet sağlayıcı, kendine ait elektronik ticaret ortamında adı ve soyadını veya unvanını, merkez adresini, tebligata elverişli KEP adresini, elektronik posta adresini ve telefon numarasını eksiksiz olarak bulundurur.
(3) Hizmet sağlayıcı birinci ve ikinci fıkralarda belirtilen bilgilerini, ağ üzerindeki ana sayfasında ve doğrudan ulaşılabilecek şekilde “iletişim” başlığı altında sunar.
(4) Aracı hizmet sağlayıcı üzerinden satış yapan ve tacir veya esnaf olan hizmet sağlayıcı, elektronik ticaret faaliyetine başlamadan önce, aracı hizmet sağlayıcı tarafından kendine tahsis edilen alanda aşağıdaki bilgileri eksiksiz olarak bulundurur:
a) Ticaret unvanı, işletme adı veya tescilli marka adı bilgilerinden en az biri.
b) Tebligata elverişli KEP adresi.
c) Esnaflar için vergi kimlik numarası, tacirler için MERSİS numarası.
ç) Merkez adresi ve onaylanmış telefon numarasının aracı hizmet sağlayıcıda bulunduğuna ilişkin bilgi.
(5) Aracı hizmet sağlayıcı üzerinden satış yapan ve tacir veya esnaf olmayan hizmet sağlayıcı, aracı hizmet sağlayıcı tarafından kendine tahsis edilen alanda aşağıdaki bilgileri eksiksiz olarak bulundurur:
a) Adı ve soyadı.
b) İkametgâhının bulunduğu il.
c) Merkez adresi ve onaylanmış telefon numarasının aracı hizmet sağlayıcıda bulunduğuna ilişkin bilgi.
(6) Bu maddede yer alan bilgilerdeki değişikliklere ilişkin güncellemeler, hizmet sağlayıcı tarafından değişikliğin gerçekleştiği gün yapılır.
(7) Bu maddede yer alan bilgilerin doğruluğundan hizmet sağlayıcı sorumludur.
Bilgi verme yükümlülüğünün yerine getirildiğinin kabulü için ETDHK m. 3 ve Hizmet Sağlayıcılar Yönetmeliği m. 5’te sayılan bu bilgilerin alıcılara ulaştırılması gerekir. Söz konusu yükümlülükler, öncelikle hizmet sağlayıcılar için öngörülmüş olmakla birlikte; eğer hizmet sağlayıcı aracı hizmet sağlayıcısının sunduğu hizmeti kullanarak elektronik ticari faaliyetini sürdürüyorsa, aracı hizmet sağlayıcılar için de geçerli olacaktır.
Alıcının sözleşme konusu mal veya hizmet konusundaki güncel bilgilerin, sözleşmenin kurulması için gerekli olan teknik adımların ve bu süreçte paylaşmış olduğu kişisel verilerinin nasıl korunacağı gibi hususlarda sözleşme yapılmadan önce bilgilendirilmesi, alıcının sözleşme yapma konusunda daha bilinçli hareket etmesini sağlayacaktır.
Hizmet sağlayıcı, elektronik iletişim araçlarıyla bir sözleşmenin yapılmasından önce;
Alıcıların kolayca ulaşabileceği şekilde ve güncel olarak tanıtıcı bilgilerini sunmalıdır. Kanunda açıkça elektronik posta veya diğer iletişim imkânlarına yer verilmesinden bahsedilmemektedir. Bu konudaki eksiklik yönetmelikle tamamlanmıştır. Yönetmelikte açıkça, tebligata elverişli KEP adresi, elektronik posta adresi ve telefon numarası ile varsa işletme adı veya tescilli marka adına ilişkin bilgilerin elektronik ticari faaliyetine başlanmadan önce eksiksiz olarak hazır bulundurulması gereğine işaret edilmiştir (Hizmet Sağlayıcılar Yönetmeliği m. 5/1-a).
Sözleşmenin kurulabilmesi için izlenecek teknik adımlara ilişkin bilgileri,
Sözleşme metninin sözleşmenin kurulmasından sonra hizmet sağlayıcı tarafından saklanıp saklanmayacağı ile bu sözleşmeye alıcının daha sonra erişiminin mümkün olup olmayacağı ve bu erişimin ne kadar süreyle sağlanacağına ilişkin bilgileri,
Veri girişindeki hataların açık ve anlaşılır bir şekilde belirlenmesine ve düzeltilmesine ilişkin teknik araçlara ilişkin bilgileri,
Uygulanan gizlilik kuralları ve varsa alternatif uyuşmazlık çözüm mekanizmalarına ilişkin bilgileri sunmakla yükümlüdür.
Hizmet sağlayıcı, varsa mensubu olduğu meslek odası ile meslekle ilgili davranış kurallarını ve bunlara elektronik olarak ne şekilde ulaşılabileceğini belirtmekle yükümlüdür. Hüküm yalnızca meslek odası ifadesini kullanmasına rağmen, bilindiği üzere, ekonomik hayatta odalar dışında, meslek kurallarını belirleyen birlikler, dernekler, federasyonlar gibi meslek örgütleri de bulunmaktadır. Hükümdeki bu eksikliğin de yine yönetmelikte mensubu olduğu meslek odası ve varsa üyesi olduğu sektörel kuruluşlar denilerek giderildiği görülmektedir.
Hizmet sağlayıcı ayrıca sözleşme hükümlerinin ve genel işlem şartlarının alıcı tarafından saklanmasına da imkân sağlamalıdır. Elektronik ticarette elektronik ortamda kurulan sözleşme metnine alıcıların erişebilmesi, sözleşmeden kaynaklı hak ve yükümlülüklerin belirlenmesi ve çıkacak herhangi bir uyuşmazlık durumunda metnin yetkili mercilere sunulabilmesi açsısından önem taşımaktadır.
Siparişe ilişkin yükümlülükler ve istisnalar
ETDHK m.4’te siparişin verilmesi aşamasında hizmet sağlayıcıların yükümlülükleri düzenlenmiştir. Söz konusu yükümlülükler sadece hizmet sağlayıcılar için değil; aynı zamanda aracı hizmet sağlayıcılar için de geçerlidir.
Elektronik Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun
MADDE 4 –
(1) Elektronik iletişim araçlarıyla verilen siparişlerde aşağıdaki esaslar geçerlidir:
a) Hizmet sağlayıcı, siparişin onaylanması aşamasında ve ödeme bilgilerinin girilmesinden önce, ödeyeceği toplam bedel de dâhil olmak üzere, sözleşmenin şartlarının alıcı tarafından açıkça görülmesini sağlar.
b) Hizmet sağlayıcı, alıcının siparişini aldığını gecikmeksizin elektronik iletişim araçlarıyla teyit eder.
c) Sipariş ve siparişin alındığının teyidi, tarafların söz konusu beyanlara erişiminin mümkün olduğu anda gerçekleşmiş sayılır.
(2) Hizmet sağlayıcı, sipariş verilmeden önce alıcıya, veri giriş hatalarını belirleyebilmesi ve düzeltebilmesi için uygun, etkili ve erişilebilir teknik araçları sunar.
(3) Tarafların tüketici olmadığı hâllerde taraflar, birinci ve ikinci fıkralardaki düzenlemelerin aksini kararlaştırabilirler.
(4) Birinci fıkranın (a) ve (b) bentleri ile ikinci fıkra, münhasıran elektronik posta yoluyla veya benzeri bireysel iletişim araçlarıyla yapılan sözleşmelere uygulanmaz.
İNTERNET ORTAMINDA YAPILAN YAYINLARIN DÜZENLENMESİ VE BU YAYINLAR YOLUYLA İŞLENEN SUÇLARLA MÜCADELE EDİLMESİ HAKKINDA KANUN (5651 sayılı)
Yer sağlayıcının yükümlülükleri
MADDE 5
(1) Yer sağlayıcı, yer sağladığı içeriği kontrol etmek veya hukuka aykırı bir faaliyetin söz konusu olup olmadığını araştırmakla yükümlü değildir.
(2) Yer sağlayıcı, yer sağladığı hukuka aykırı içeriği bu Kanunun 8 inci ve 9 uncu maddelerine göre haberdar edilmesi hâlinde yayından çıkarmakla yükümlüdür.
(3) Yer sağlayıcı, yer sağladığı hizmetlere ilişkin trafik bilgilerini bir yıldan az ve iki yıldan fazla olmamak üzere yönetmelikte belirlenecek süre kadar saklamakla ve bu bilgilerin doğruluğunu, bütünlüğünü ve gizliliğini sağlamakla yükümlüdür.
(4) Yer sağlayıcılar, yönetmelikle belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde yaptıkları işin niteliğine göre sınıflandırılabilir ve hak ve yükümlülükleri itibarıyla farklılaştırılabilirler.
(5) (İptal: Anayasa Mahkemesinin 8/12/2015 tarihli ve E.: 2014/87, K.: 2015/112 sayılı Kararı ile.)
(6) Yer sağlayıcılık bildiriminde bulunmayan veya bu Kanundaki yükümlülüklerini yerine getirmeyen yer sağlayıcı hakkında Başkan tarafından yüz bin Türk lirasından bir milyon Türk lirasına kadar idari para cezası verilir.
Erişim sağlayıcının yükümlülükleri
MADDE 6-
(1) Erişim sağlayıcı;
a) Herhangi bir kullanıcısının yayınladığı hukuka aykırı içerikten, bu Kanun hükümlerine uygun olarak haberdar edilmesi halinde erişimi engellemekle,
b) Sağladığı hizmetlere ilişkin, yönetmelikte belirtilen trafik bilgilerini altı aydan az ve iki yıldan fazla olmamak üzere yönetmelikte belirlenecek süre kadar saklamakla ve bu bilgilerin doğruluğunu, bütünlüğünü ve gizliliğini sağlamakla,
c) Faaliyetine son vereceği tarihten en az üç ay önce durumu Kuruma, içerik sağlayıcılarına ve müşterilerine bildirmek ve trafik bilgilerine ilişkin kayıtları yönetmelikte belirtilen esas ve usûllere uygun olarak Kuruma teslim etmekle,
ç) Erişimi engelleme kararı verilen yayınlarla ilgili olarak alternatif erişim yollarını engelleyici tedbirleri almakla,
d) (Ek: 6/2/2014-6518/89 md.) (İptal: Anayasa Mahkemesinin 8/12/2015 tarihli ve E.: 2014/87, K.: 2015/112 sayılı Kararı ile.)
yükümlüdür.
(2) Erişim sağlayıcı, kendisi aracılığıyla erişilen bilgilerin içeriklerinin hukuka aykırı olup olmadıklarını ve sorumluluğu gerektirip gerektirmediğini kontrol etmekle yükümlü değildir.
(3) Birinci fıkranın (b), (c), (ç) (…)10 bentlerinde yer alan yükümlülüklerden birini yerine getirmeyen erişim sağlayıcısına Başkan tarafından onbin Yeni Türk Lirasından ellibin Yeni Türk Lirasına kadar idarî para cezası verilir.
Elektronik Ticarette Güven Damgası ve Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi
Elektronik ticarette asgari güvenlik ve hizmet kalitesi standartlarına uyan hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcılara verilen elektronik işaret, güven damgası olarak adlandırılmaktadır (Güven Damgası Hakkında Tebliğ m. 4/f).
Güven damgası almak isteyen hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcının asgari düzeyde Güven Damgası Hakkında Tebliğ’de belirtilen standartları karşılaması gerekmektedir.
Bu damga, hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcıların asgari düzeyde belirli güvenlik tedbirlerini aldıklarını ve alıcılar nezdinde güvenilir olduklarını göstermek amacıyla kullanılmaktadır. Güven damgası alınması bu tebliğ hükümlerine göre zorunlu olmayıp, hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcının isteğine bırakılmıştır. Ancak elektronik ticarette en büyük sorunlardan birinin alıcıların yaşadığı güven sorunu olduğu düşünüldüğünde, bu alanda faaliyet gösteren sağlayıcılar güven damgasını alma yolunu tercih edeceklerdir.
Elektronik ticaret alanında ağ üzerinde mal veya hizmet satışına ilişkin sözleşme yapılmasını veya sipariş verilmesini sağlayan hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcılara ilişkin kayıt veya bildirim yükümlülükleri de “Elektronik Ticaret Bilgi Sistemi ve Bildirim Yükümlülükleri Hakkında Tebliğ” de özel olarak düzenlenmiştir.
Bu tebliğe göre, hizmet sağlayıcı ve aracı hizmet sağlayıcıların kayıt altına alınması, elektronik ticaret verilerinin toplanması, bu verilerin işlenerek istatistiki bilgilerin üretilmesi amacıyla Bakanlık tarafından elektronik ticaret bilgi sistemi oluşturulacak ve bu sisteme anılan tebliğ kapsamında kayıt ve bildirim yapılabilecektir (Bilgi Sistemi Hakkında Tebliğ m. 4/e). Bu sistemle elektronik ticaret hacminin arttırılması için öncelikli problem olan alıcıların güven ihtiyacının karşılanması; elektronik ticaret alanında faaliyette bulunan gerçek ve/veya tüzel kişilerin bilgilerine rahatlıkla ulaşılmasına imkân verilerek bu alanda aleniyetin sağlanması amaçlanmaktadır.
Ticari İletişimin Esasları ve Ticari Elektronik İleti Gönderme Şartları
Ticari elektronik ileti; telefon, çağrı merkezleri, faks, otomatik arama makineleri, akıllı ses kaydedici sistemler, elektronik posta, kısa mesaj hizmeti gibi vasıtalar kullanılarak elektronik ortamda gerçekleştirilen ve ticari amaçlarla gönderilen veri, ses ve görüntü içerikli iletilerdir (Ticari Elektronik İleti Yön. m. 4/m).
Günümüzde pek çok kişi kendilerine sürekli olarak istemedikleri halde gelen ticari elektronik iletilerden şikâyet etmektedirler. Elektronik iletişim araçlarıyla yapılan ticari iletişime dair bilgi verme yükümlülükleri ile ticari elektronik iletilerde uyulması gereken hususlara ilişkin usul ve esaslar ETDHK ve Ticari İletişim ve Ticari Elektronik İletiler Hakkında Yönetmelik’te düzenlenmiştir.
ETDHK m. 6’ya göre; ticari elektronik iletilerin tüketicilere gönderilebilmesi kural olarak önceden onay alınması şartına bağlanmıştır. Onay yazılı olarak veya her türlü elektronik iletişim aracıyla alınabilir. Onayda alıcının ticari elektronik ileti gönderilmesini kabul ettiğine ilişkin olumlu irade beyanı, adı, soyadı ile elektronik iletişim adresi de yer alır.
Ayrıca, iletide ticari iletişimin ve bu iletişimin adına yapıldığı gerçek ya da tüzel kişinin açıkça belirlenebilir olmasını sağlayan bilgilerin sunulması gerekmektedir. Gönderilen iletilerde indirim ve hediye gibi promosyonlar ile promosyon amaçlı yarışma veya oyunların bu niteliği açıkça belirlenebilmeli, bunlara katılımın ve bunlardan faydalanmanın şartlarına kolayca ulaşılabilmeli ve bu şartlar açık ve şüpheye yer bırakmayacak şekilde anlaşılır olmalıdır.
Özetle, Kanun ve Yönetmelik hükümleri uyarınca ticari elektronik ileti gönderenler kural olarak ticari elektronik iletinin gönderileceği kişiden önceden onay almalı38, kendilerine ait tanıtıcı bilgileri ile iletişim bilgilerine her iletide yer vermeli ve her ticari elektronik iletide alıcıya iletiyi reddetme imkânını tanımalıdır (ETDHK m. 6; Ticari Elektronik İleti Yönetmeliği m. 5, 7).
Ticari elektronik ileti içeriğinin alıcıdan alınan onaya uygun olması gerekir. Alınan onay ise, reddetme hakkı alıcı tarafından kullanılıncaya kadar geçerlidir.
ETDHK (m. 6) ve Ticari Elektronik İleti Yönetmeliğinde (m. 6) onay gerektirmeyen durumların neler olduğu belirtilmiştir. Buna göre; temin edilen mal veya hizmetlere ilişkin değişiklik, kullanım ve bakıma yönelik ticari elektronik iletiler için ayrıca onay alınmaz. Yine, devam eden abonelik, üyelik veya ortaklık durumu ile tahsilat, borç hatırlatma, bilgi güncelleme, satın alma ve teslimat veya benzeri durumlara ilişkin bildirimleri içeren iletiler ile hizmet sağlayıcıya ilgili mevzuatla getirilen bilgi verme yükümlülüğü durumlarında önceden onay alma zorunluluğu aranmaz. Ancak bu tür bildirimlerde herhangi bir mal veya hizmet özendirilemez veya bunların tanıtımı yapılamaz.
Tacir veya esnaf olan alıcıların elektronik iletişim adreslerine gönderilen ticari elektronik iletiler için önceden onay alınması zorunlu değildir.
Onay alınması gereken durumlarda, onay yazılı olarak veya her türlü elektronik iletişim aracıyla alınabilir. Onayda alıcının ticari elektronik ileti gönderilmesini kabul ettiğine dair olumlu irade beyanı, adı-soyadı ile elektronik iletişim adresi yer alır. Yazılı onayda onayı veren kişinin imzası da aranır. Onayın elektronik ortamda alınması durumunda, onayın alındığı bilgisi, reddetme imkânı da tanınmak suretiyle, alıcının elektronik iletişim adresine aynı gün içinde iletilir.
Alıcıya gönderilen her iletide reddetmeye ilişkin hak tanınmalıdır40. Alıcı hiçbir gerekçe göstermeksizin ret talebinde bulunabilir. Alıcının reddetme bildirimi kolay ve ücretsiz olmalıdır. Ret bildirim talebinin ulaşmasını takip eden 3 iş günü içinde gönderim durdurulmalıdır (Ticari Elektronik İleti Yönetmeliği m. 9).
Kişisel Verilerin Korunması
KVKK, tüketici ile ilk temastan itibaren önem verilmesi gereken bir kanundur. Tüketici ile ilk temas anında tüketicinin kişisel verilerinin talep edildiği, kaydedildiği ve tüketicinin site içerisinde de her türlü hareketinin takip edilerek kaydedildiği ve tüketiciden kişisel veri toplandığı (satış, teslimat vb.) göz önünde bulundurulduğunda kişisel verilere ne kadar önem verilmesi gerektiği ortadadır.
6698 sayılı Kişisel Verilerin Korunması Kanununa göre, kişisel veri, kimliği belirli veya belirlenebilir gerçek kişiye ilişkin her türlü bilgi olarak tanımlanır. Her türlü bilgiden kasıt sadece bireyin kesin teşhisini sağlayan ad, soyad, doğum tarihi, doğum yeri gibi bilgiler değil; aynı zamanda bireyin belirlenebilir kılınmasını sağlayan fiziki, ailevi, ekonomik, sosyal, demografik vb. bilgilerdir.
İşletme sahibi ancak tüketicinin onay vermesi halinde tüketicinin kişisel verilerini Kişisel Veriler Aydınlatma Metni uyarınca toplayabilir, işleyebilir, paylaşabilir ve saklayabilir.
KVKK’nın yanı sıra kanunda da kişisel verilerin korunmasına ilişkin hüküm yer almakta olup bu kapsamda, kullanıcılardan alınan kişisel verilerin işlenebilmesi ve aktarımı için kanun uyarınca ilgilinin açık rızasının alınması gerekir. Özel nitelikli kişisel verilerin ilgilinin açık rızası olmaksızın işlenmesi yasaktır.
Kişisel verilerin silinmesi, yok edilmesi ve anonim hale getirilmesiyle ilgili yapılan bütün işlemler kayıt altına alınmalıdır. Elde edilen verilerin işlem tarihinden itibaren “en az üç yıl süreyle” muhafazası sağlanmalı ve bunlara hukuka aykırı olarak erişilmesini ve işlenmesini önlemek için tedbirler alınmalıdır.
Bu doğrultuda kişisel verilerin paylaşılması, işlenmesi ve başka amaçlarla kullanılmasını sağlamak adına tüketiciden önceden onay alma yükümlülüğü vardır.
Bu nedenle işletme sahibi kişisel verilere ilişkin kişisel verileri işlemesine ilişkin ayrıntılı bilgilerin bulunduğu bir “Kişisel Veriler Aydınlatma Metni”ni hazırlamalı ve ilk kişisel veri toplama anı olan üyelik anında tüketicinin onayına sunmalıdır.
ETDHK’nın 10’nuncu maddesinde; hizmet sağlayıcılar ve aracı hizmet sağlayıcıların bu Kanun çerçevesinde yapmış oldukları işlemler nedeni ile elde ettikleri kişisel verileri güvenle saklamak zorunda oldukları düzenlenmiştir. Kişisel verileri ilgili kişinin onayı olmadan üçüncü kişilere iletmeleri ve başka amaçla kullanmaları ise yasaklanmıştır.
Comments